VAI TRÒ CỦA ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG (ĐTM) TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Trong hơn một thập kỷ, môi trường, di sản và pháp luật kế hoạch hóa đã được thử thách để phát triển một cách có thể hỗ trợ phát triển bền vững. Điều này đòi hỏi liệu phương pháp để thực hiện triết lý của phát triển bền vững là thích hợp và đánh giá tính bền vững đã trở thành một khu vực phát triển nhanh chóng.

Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) là một trong một số công cụ có một vai trò trong việc đạt được sự bền vững hay tầm nhìn phát triển bền vững. Các công cụ khác trong đó có một vai trò trong phát triển bền vững bao gồm, nhưng giới hạn như chiến lược đánh giá môi trường (SEA), Khung Quản lý Môi trường (EMF), Chương trình Quản lý Môi trường (EMP), Hệ thống Quản lý Môi trường (EMS) và đánh giá rủi ro môi trường (ERA).

Trước khi vai trò của báo cáo đánh giá tác động môi trường  ĐTM trong phát triển bền vững có thể được đánh giá nghiêm túc, hiểu biết chung về khái niệm này là cần thiết. Weaver et al. (2008: 92) cho rằng “phát triển bền vững, hay phát triển bền vững, là khái niệm 'mờ' mà cho là có ý nghĩa khác nhau ở các cấp độ khác nhau của ứng dụng và trong những bối cảnh khác nhau”. Phát biểu này, năm 1987 Ủy ban Brundtland cung cấp định nghĩa của nó đối với phát triển bền vững là “sự phát triển đáp ứng các nhu cầu của hiện tại mà không ảnh hưởng đến khả năng của các thế hệ tương lai để đáp ứng nhu cầu riêng của họ” (WCED, 1987: 41). Ngày nay, “sinh thái phát triển bền vững” là để được bảo đảm, trong khi “thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội chính đáng”. 

Khái niệm về phát triển bền vững và phát triển bền vững

Các khái niệm về phát triển bền vững đã được trên chương trình nghị sự quốc tế kể từ Hội nghị Liên hợp quốc về Môi trường con người tại Stockholm vào năm 1971. Tuy nhiên, các điều khoản phát triển bền vững và phát triển bền vững đã được sử dụng và giải thích theo nhiều cách khác nhau rộng rãi.

Phát triển bền vững đã được định nghĩa là “mức độ tiêu thụ của con người và hoạt động mà có thể tiếp tục trong tương lai gần, do đó hệ thống cung cấp hàng hóa và dịch vụ cho con người tồn tại vô thời hạn” (WCED, 1987; Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Mỹ năm 1999 được trích dẫn trong Mayer, 2008: 278). Mayer (2008: 278) tiếp tục tranh luận rằng “Nghiên cứu phát triển bền vững đã trở thành định lượng hơn và bao gồm nhiều khía cạnh của phát triển bền vững đồng thời, mà sẽ cho phép cho các chính sách nhắm mục tiêu nhiều hơn để được thực hiện và thành công của họ được theo dõi chặt chẽ hơn”.

Vai trò của lập báo cáo đánh giá tác động môi trường  ĐTM trong phát triển bền vững

Cashmore et al. (2004) phát biểu rằng “ĐTM là một công cụ quyết định sử dụng để xác định và đánh giá các hậu quả môi trường có thể xảy ra của một số hành động phát triển đề xuất để tạo điều kiện thông tin ra quyết định và quản lý môi trường” (Glasson et al, 1999; Morgan, 1998; Sadler năm 1996 được trích dẫn trong Cashmore, 2004).

lập báo cáo đánh giá tác động môi trường ĐTM như một công cụ có ưu và nhược điểm liên quan đến việc đạt được sự bền vững và phát triển bền vững. Hiện nay, khi dự án trước khi được cấp phép xây dựng và phê duyệt đều phải được thông qua ĐTM. Nếu dự án không được thông qua ĐTM thì dự án này sẽ không được tiến hành vì có khả năng sẽ gây hủy hoại môi trường và phá vỡ sự phát triển bền vững mà nền kinh tế cũng như quốc gia đang hướng tới.

Kết luận

Điều bắt buộc để thúc đẩy việc sử dụng các công cụ lập kế hoạch “bền vững”, và tăng cường mối liên kết giữa kế hoạch địa phương và cấp tỉnh. Nên có một liên kết các mục tiêu phát triển bền vững sinh thái đến hiệu suất, nhận dạng và xác định lại các chính sách và các chương trình gây tổn hại môi trường, và tích hợp đầy đủ các chính sách về môi trường thông qua các quy trình ngân sách, lập kế hoạch và kiểm toán cũng như để cho phép xã hội theo dõi hiệu suất so với mục tiêu phát triển bền vững sinh thái.

Dù vậy, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường ĐTM có một vai trò trong việc đạt được sự bền vững và phát triển bền vững, tuy nhiên nó là phổ biến rằng việc theo đuổi phát triển bền vững trước hết phải được lồng ghép vào ĐTM; cũng như vào các chương trình và dự án phát triển quốc gia, tỉnh, thành phố.

Cuối cùng phải thừa nhận rằng quá trình lập báo cáo đánh giá tác động môi trường  ĐTM vẫn là một công cụ rất hiệu quả trong việc đánh giá tính bền vững của dự án phát triển. Tuy nhiên, để đo lường mức độ mà ĐTM giải quyết đáng kể “bền vững”, các tiêu chí phát triển bền vững phải đi xa hơn sự tuân thủ các yêu cầu về thủ tục và giải quyết xem xét nội dung như việc sử dụng bền vững tài nguyên, nghèo đói và bất bình đẳng.